Środowisko i krajobraz wydm nadmorskich
Mierzei Bramy Świny




Krótkookresowe procesy eoliczne na odcinku akumulacyjnym

Zmiany krótkookresowe rzeźby eolicznej często są niezauważalne, ze względu na niestabilność podłoża piaszczystego. Zmieniające się kierunki i prędkości wiatru bardzo szybko potrafią przebudować mikro- i mezorzeźbę plaży. Przy dużej ilości nawiewanego materiału mogą zostać zasypane laguny plażowe, utworzone wydemki embrionalne cieniu przeszkód rozrzuconych na plaży.
Rozwój bardziej trwałych mezoform eolicznych związany jest z przeważającymi i długotrwałymi kierunkami wiatru transportującego osad np. z jednego odcinaka plaży na drugi, a najczęściej na plażę górną lub wydmę przednią gdzie roślinność zatrzymuje piasek i utrwala go.
Poniżej zaprezentowano transport eoliczny po wilgotnej plaży tzw. smug piaszczystych. Transport ten odbywał się z zachodniego do środkowego odcinka mierzei przy wietrze NW wzdłuż plaży do momentu zmiany przebiegu linii brzegowej z NW na N, kiedy to materiał został osadzony na plaży górnej pomiędzy wzrastającymi tam roślinami.
Wiatry z kierunku NW i W są jednymi z częstszych i silniejszych wiatrów występujących w ciągu całego roku
, a osad najczęściej jest transportowany z zachodniej części mierzei ku środkowej.

Każdy obiekt, przedmiot znajdujący się na plaży, a "wystający" ponad jej powierzchnię stanowi przeszkodę dla transportowanego przez wiatr piasku. Powoduje on tzw. wzrost szorstkości podłoża i wyhamowuje prędkość strumienia wiatru, z którego wtrącany materiał jest osadzany przed przeszkodą jeśli prędkości wiatru nie są duże lub za przeszkodą przy większych prędkościach wiatru. Przeszkodą taką może być kawałek drewna, pień, konar, klocek drewniany lub butelka wyrzucane przez morze. Przeszkodą może także być kępa traw rosnących na plaży. Przeszkody większe jak budki sezonowe, infrastruktura turystyczna na plaży zatrzymują zupełnie transportowany przez wiatr osad, który w ten sposób nie trafia na wydmę, a jest w trakcie aktywności rekreacyjnej plażowiczów jest roznoszony po plaży lub z powrotem do morza.
Kępa traw lub innych roślin pionierskich na plaży (jak honkenia piaskowa) jest przeszkodą sprzyjającą procesom rozwoju wydm nadmorskich. Przeszkoda taka jest żywą rosnącą przeszkodą, wraz z którą rośnie wydemka akumulowanego osadu. Osad taki trwale lub sezonowo jest utrwalany zarówno przez korzenie roślin jak i kępy powierzchniowo rozrastającej się rośliny.

Przy niewielkich prędkościach wiatru i niskich przeszkodach materiał osadzany jest nie w cieniu lecz przed przeszkodą, przed którą spadająca prędkość strumienia wiatru powoduje wytracanie i osadzanie piasku. Powstająca przed taką przeszkodą forma eoliczna osiąga wysokość taką jaką ma przeszkoda wywołująca efekt szorstkości podłoża dla wiatru.
W ciągu kilku dni nawet przy zmiennych kierunkach wiatru wokół rośliny wywołującej efekt szorstkości na plaży może wzrosnąć nowa wydemka embrionalna. Zmiany wysokości w jej obrębie można obserwować nawet w ciągu kilku godzin. Ziarna piasku budujące taką formę mają przeważnie mniejszą grubość (średnice) niż osad położony wokoło, ponieważ jako lżejsze pochodzą ze strumienia wiatrowego przepływającego ponad powierzchnią podłoża, skąd wytracane są przez roślinę. Z kolei grubszy materiał transportowany po plaży (wleczony) zatrzymuje się przed rośliną z wydemką i nie bierze udziału w jej budowie.
Krótkookresowe zmiany zwłaszcza w obrębie mikro- i mezoform są bardzo nietrwałe. Natomiast obecność roślin może utrwalić rzeźbę i powodować dalszy jej rozwój - najczęściej wzrost wysokości i powierzchni form akumulacyjnych wraz ze wzrostem roślin i wyrastanie nowych osobników utrwalających coraz to większą powierzchnię.

Poniżej zaprezentowano zmiany rzeźby i roślinności na testowym poletku (o wymiarach 5x5 m) położonym na plaży górnej u podnóża wydmy przedniej. Poletko to znajduje się w środkowej części brzegu mierzei na 420 km UMS. Poletko to leży na wysokości od 1,5 do 2 m nad poziomem morza. Jedynie w trakcie bardzo silnych sztormów może być zalewane przez fale (np. sztorm z 6.12.03, gdy poziom morza podniósł się o 1 metr). Tak więc rzeźba tej części plaży jest modelowana przez procesy eoliczne. Zmiany jakie są obserwowane w jego obrębie związane są z akumulacją i deflacją powodowaną przez wiatr.
Pomiędzy kwietniem a październikiem wysokość plaży w poletku tym obniżyła się. W tym też czasie urosło wiele traw pionierskich. Wysokości wzrosły tylko tam, gdzie trawy pionierskie (wydmuchrzyca) gęsto pokrywały podłoże. Powstały 20 cm wysokości wydemki embrionalne. Natomiast tam, gdzie podłoże nie było osłonięte przez rośliny wiatr wywiał piasek obniżając powierzchnię.

.:góra strony:.

Instytut Nauk o Morzu
WNP US

Autor strony:
mgr Tomasz A. Łabuz

O projekcie
Mierzeja dawniej
i dziś
Walory przyrodnicze
Klimat
Wody
Gleby
Świat roślinny
Rzeźba
Współczesna
dynamika brzegu

-Wydmy nadmorskie
-Odc. akumulacyjny
-Zmiany krótkookresowe
-Powstawanie wydm
-Rodzaje wydm
-Roślinność
-Rzeźba a rośliny
-Utrwalanie piasku
-Inne czynniki
Osadnictwo
Gospodarka
Cztery pory roku...
O autorze

Strona od 01.01.2004r.

Wykorzystanie materiałów tylko
za podaniem źródła
i powiadomieniem autora tej strony

webmaster